डिजिटल प्रबिधि भित्रिएपछि गीत संगीत क्षेत्रले फडको मारेको छ । यसैक्रममा पछिल्लो समय लोकप्रिय गीतहरुलाई नयाँ नयाँ गायक हरुले आफनो स्वरमा गाएर आफूलाई परिक्षण गर्ने र लोकप्रियता जाँच्ने मौका पनि पाएका छन । तर यहि प्रबिधिका कारण स्रष्टा सर्जकको नैतिक तथा आर्थिक अधिकार हनन भैरहेका छन । यो बिषयमा धेरैले आपसमा छलफल र केहि पहल गरेपनि सम्बन्धित निकायमा कडाईका साथ उजुरी वा जानकारी गराएका थिएनन ।
तर बरिष्ठ गीतकार दिनेश अधिकारीले यो बिषयमा प्रतिलिपि अधिकार रजिष्ट्रारको कार्यालयमा मौखिक जानकारी दिए पछि प्रतिलिपि अधिकार रजिष्ट्रारको कार्यालयले आफनो गम्भिर ध्यानाकर्षण भएको जनाएको छ । गीतकार अधिकारीको रचना दुई गीत सोंचे जस्तो हुन्न जीवन र लैजाचरी बोलको गीत युट्युव कभर सङका रुपमा आएको छ । सोंचे जस्तो हुन्न जीवन बोलको गीत कभर सङका रुपमा गिता थापा उर्फ गिता श्री ले गाएकी छन ।
डिजे एलएक्स पौडेलको च्यानलबाट अपलोड गरिएको गीत सुन्दा आफ्नो साहित्यीक इमेज बिगार्ने गरी गीतका शब्द र संगीतमाथी अन्याय गरिएको गीतकार अधिकारीले बताए । उनले बिना अनुमती आफनो बौद्धिक सम्पतीमाथीको अधिकार खोस्ने अधिकार कस्ले दियो ? भनेर प्रश्न पनि गरेका छन । त्यसैगरी लैजाचरी मेरो खबर बोलको कभर सङ हेरेर त आफूलाई बिरक्त लागेको गीतकार अधिकारीले बताए । उक्त गीत पनि बिना अनुमति कभर गरिएको बास्तविक स्रष्टालाई कहि कतै क्रेडिट समेत नदिइएको मात्र हैन कुनै रक्सीको ब्राण्डको ब्यापारीक प्रचार प्रसारको लागि तयार पारिएकोमा रोष प्रकट गरे । यो गीतलाई रोजन परियारले कभर गरेका छन भने एम एण्ड एस भिएमएजी नामक च्यानल बाट अपलोड गरिएको छ ।
गीतकार अधिकारीले आफनो नैतिक आर्थिक अधिकार समेत हनन भएकाले सम्बन्धित निकायलाई मौखिक जानकारी गराएको र अब यस प्रकारको कृयाकलाप बिरुद्ध ब्यक्तिगत र संस्थागत संलग्नतामा लिखित उजुरी गरिने गीतकार अधिकारीले जानकारी दिए । यो बिषयमा प्रतिलिपि अधिकार रजिष्ट्रारको कार्यालयका रजिष्ट्रार राजेन्द्र सिग्देलले प्रतिलिपि अधिकार ऐन अनुसार स्रष्टाको अनुपति बिना सृजनाको तोडमोड या अन्य कार्य गर्न नपाइने बताए । उनले कभरसङ गर्न नपाइने हैन तर बिना अनुमति यसरी गर्दा ऐन अनुसार कारबाहि हुने जानकारी दिए । सर्जक आफै सचेत रहदै यसप्रकारको कानुन बिपरित कार्यहुन बाट रोक्न सहयोग गर्न पनि आग्रह गरेका छन । रजिष्ट्रार सिग्देलले यो बिषयमा छिटटै सरोकारवाला सर्जक र संघ संस्था संग परामर्ष गर्ने पनि जानकारी दिए ।
यहि बिषयमा संगीतकार संघ नेपालले पनि यस्तो कार्यप्रति आपत्ति जनाएको छ । संघका अध्यक्ष लक्ष्मण शेषले कभर सङ गर्न नपाइने भन्ने हैन तर सर्जकको अनुमति लिएरमात्र त्यस्तो कार्य गर्न सुझाव दिए । शेषले अनुमति विना अर्काको बौद्धिक सम्पत्तिमाथी को अधिकार हनन गर्नेहरु जेलजान तयार हुन चेतावनी दिए ।
यसैगरी गीतकार संघका अध्यक्ष चुडामणि देवकोटाले बास्तविक स्रष्टालाई थाहा नै नदिएर उस्को सृजनामाथि खेलवाड गर्नु आपत्ति जनक भएको बताए । उनले यस्तो कार्य बौद्धिक सम्पत्तिको चोरी नै भएकोले दण्डनिय हुने पनि बताए ।यसैगरी प्रस्तोता समाज नेपालले कभर सङका नाममा बास्तविक सर्जक वा प्रस्तोताको नैतिक र आर्थिक अधिकार माथिको खेलवाड कुनै हालतमा स्विकार्य नहुने जनाएको छ । समाजका अध्यक्ष तुलसी पराजुलीले बास्तविक स्रष्टाको सृजनाबाट अनुमति विना ख्याती कमाउने र आर्थिक लाभ लिने कार्य कानुनी रुपमा अपराध भएको बताए । आफ्नो प्रतिभा देखाउनका लागि कभर सङ लाई माध्यम बनाउन सकिने तर अनुमति लिएर मात्र गर्नु पर्ने पराजुलीले बताए ।-gufgaf
२०८१ आश्विन २० - आईतवार
